Optisch spel bij dag en nacht

Een rode bloemachtige vorm zal in een straal van zo’n honderd meter een lichtgevend herkenningspunt worden in de nieuwe wijk Zenderpark in IJsselstein. De markante constructie vormt letterlijk de bekroning op een nieuw te realiseren kunstwerk van de Amsterdamse kunstenaar Joost van Santen. De locatie is het ‘Bastion’, de nieuwe halte van de tram die uit Utrecht komt en in Zenderpark zijn eindpunt heeft.

De bloemvorm ontvouwt zich uit een twaalf meter hoge, ranke constructie van twee metalen platen met een huid van spectraalspiegel, en een taps toelopende stalen verbindingsplaat met een lichtblauwe coating. Reflecties van het invallende licht zullen een kleurenspectrum projecteren in de directe omgeving en in het water van het nabijliggend kanaal. Een gebogen, roestvrij stalen buis verbindt de schuin overhellende zuil met het water.

Meer geïntegreerd in de architectuur van het tramstation is Van Santens idee voor de aankleding van het transformatorhuis. Hier zullen spectraal- en goudspiegels zorgen voor gevarieerde visuele effecten. Op het perron zien de wachtende en ijsberende mensen een spectrum aan kleuren en lichtflitsen aan zich voorbijtrekken. Overdag zal het trafohuis een geheel andere aanblik tonen dan bij avond, wanneer kunstmatig licht gematigder effecten zal veroorzaken. Het perron zal waarschijnlijk over de volle lengte langzaam veranderende kleurplekken vertonen door dimbare gekleurde TL-verlichting in het plafond.

Het experimenteren met licht- en kleureffecten speelt een prominente rol in het werk van Joost van Santen. In diverse studies en projecten probeert hij vat te krijgen op en te spelen met de werking van licht onder verschillende omstandigheden en tijden. Zo bracht hij in zijn Amsterdamse atelier reflectoren en kleurfilters aan in de ruimte van de dakkapellen. De reflecties, projecties, schaduwwerkingen en kleurwisselingen op de ervoor geplaatste transparante schermen zijn sterk afhankelijk van de invalshoek en de sterkte van het daglicht. Dankzij zijn intensieve onderzoek kan Joost van Santen aan de kleur- en lichteffecten op de schermen zelfs vrij nauwkeurig aflezen hoe laat het is en wat voor weer het buiten is.

In opdracht paste hij zijn verworven kennis en inzicht toe in bijvoorbeeld de stations van Amersfoort en Hilversum, in twee vides van het gebouw van de Topografische Dienst in Emmen, in een aantal lichttorens in het Hoofdkantoor van de ING-bank te Amsterdam en in drie lichthoven van het Paleis van Justitie te Den Haag. Van Santen vindt echter dat zijn belangrijkste project nog verwezenlijkt moet worden: het creëren van een speciale lichtruimte waarin louter de ervaring van licht en kleurveranderingen centraal staat. Met de meditatieve werking die van de ruimte uitgaat wil hij benadrukken dat licht onderdeel is van het universum.